طرح احداث گلخانه های مدرن

طرح احداث گلخانه های مدرن

طرح احداث گلخانه های مدرن – نرخ بالای رشد جمعیت از یک سو و کاهش وسعت اراضی حاصلخیز به دلیل توسعه روز افزون شهرها و مناطق صنعتی از سوی دیگر، ضرورت استفاده بهینه از امکانات موجود را بیش از پیش مینماید. بطور کلی افزایش تولید محصولات کشاورزی به دو طریق میسر می باشد،یکی از طریق افزایش سطح زیر کشت و دیگری افزایش عملکرد محصول در واحد سطح. روش اول بنابر دلیل فوق الذکر قابل اجرا نیست، لذا بایستی با استفاده از تکنولوژی‌های جدید نسبت به افزایش میزان تولید در واحد سطح اقدام نمود.

تولید صیفیجات گلخانه ای یکی از مصادیق تولید بیشتر در سطح کمتر میباشد. اجرای این طرح به عنوان یک فعالیت تولیدی، ضمن اینکه گامی به سوی خود اتکایی کشور درمحصولات کشاورزی به شمار میرود، میتواند تأمین کننده نیاز صنایع تبدیلی و بازار مصرف بوده و بسترساز اشتغال به کار نیروهای متخصص (خصوصاً در علوم کشاورزی) و فاقد تخصص گردد.

معرفی طرح توجیهی احداث گلخانه های مدرن

تعریف گلخانه
گلخانه یا house Green به فضای محدودی اطلاق میشود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشدگیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است. گلخانه ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی درآنها بکار برده شده است، به نوع ثابت و متحرک تقسیم بندی میشوند. گلخانه های ثابت، به گلخانه هایی گفته میشود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آنها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آنها استفاده کرد.

شرایط پرورش گیاهان در گلخانه

محل احداث گلخانه
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس با ساختمانهای موجود و یا به صورت بخشی از ساختمانهای جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولا هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسانتری دارند، اما گیاهان نور کمتری دریافت میکنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. یک گلخانه مستقل میتواند در محلی دورتر از ساختمانهای موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت میکنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. یک گلخانه میتواند در هر اندازهای ساخته شود اما کوچکترین گلخانهای که میتوان در نظر گرفت چیزی در حدود ۲۰۰ فوت مربع است (۱۸٫۴ متر مربع) گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند.
مسائلی که باید برای احداث گلخانه در نظر داشت عبارتند از:
* دسترسی به راههای حمل و نقل که با احداث هر چه نزدیکتر به راههای اصلی این مشکل به حداقل میرسد.
* نوع سوخت مصرفی در گلخانه؛ در مناطقی که امکان دسترسی به گاز طبیعی وجود دارد، میتوان با کاربرد این
سوخت ارزان هزینه ها را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد.
* دسترسی به منابع آب با کیفیت و کمیت مناسب.
* اثرات محیطی؛ جایی که دائماً دارای آب و هوای نامساعد، باران های شدید، سایه ناشی از واقع شدن در دامنه شمالی کوههای بلند و یا درختان سربه فلک کشیده میباشد، مناسب احداث گلخانه نیست. شدت نور یکی از عوامل تعیین کننده محسوب میگردد.
* نوع محصولی که در برنامه تولید قرار میگیرد؛ با توجه به اینکه گرایشها به سمت تولید اختصاصی محصولات است و دستور کار تولید پس از مطالعه ابتدایی بازار داخلی و خارجی مشخص میگردد. قبل از احداث، ابتدا بایستی تعیین کنند که چه محصولی تولید شود. سپس تصمیم به احداث گلخانه در منطقه و اقلیمی مناسب آن محصول گرفته شود.
*در نظر داشتن قوانین مربوط به زمین محدودههای شهری و احداث و بهره برداری از گلخانه ها و….
* محل احداث بایستی حتی الامکان مسطح باشد، چرا که در صورت ناهمواری و شیب دار بودن، ایجاد یک گلخانه بزرگ با مشکلات و هزینه های زیادی برای تسطیح همراه خواهد بود.

مساحت ابنيه مورد نياز متناسب با طرح احداث گلخانه های مدرن

جهت گلخانه ها

اسکلت گلخانه سایه ایجاد میکند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است. لزوم توجه به این امر به ویژه درتولید زمستانه حائز اهمیت است، چرا که تغییرات اندکی در درصد نور رسیده به گیاهان میتواند نقش بسزایی درکمیت و کیفیت تولید داشته باشد. موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی میباشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم میکند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی میباشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده میشود که فرآیند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند و این موضوع منجربه حداکثر رشد میشود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی میباشد؛ چرا که دریافت نور دیرترصورت میگیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب میباشد. درختان برگریز مانند افرا و بلوط میتوانند به طور مؤثری از نور شدید بعد از ظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیا ندازند. این درختان در زمستان اجازه میدهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست میدهند.

جریان هوا در گلخانه

گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه در خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تأمین شده و گیاه میتواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگهداشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک مینماید. گلخانه های تجاری به همه نیازمندیهای اشاره شده در بالاو حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سوددهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل‌هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن میباشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.

کنترل شرایط محیطی

گلخانه فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی میباشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور، وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دمای محیطی متفاوت میباشدمحدوده دمایی توصیه شده برای بیشترگیاهان گلخانهای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی میشود، چیزی بین ۵۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت میباشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار میگیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری میباشد.

آبیاری گلخانه ها

تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آنها درگلخانه های خاص خود جایگزین میشوند، یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمیشوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته میشود.
انواع روشهای آبیاری به طور خالصه به شرح زیر است.
آبیاری سطحی (ثقلی):
سیستم‌های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است. در عین حال باعث شستشوی املاح، افزایش رشد علفهای هرز و بروز انواع بیماریهای قارچی و انگلی و پوسیدگی میشود. این سیستم‌ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا میگردد.
آبیاری تحت فشار:
۱ -آبیاری بارانی: هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است. راندمان مصرف آب ۷۵ درصد است. هزینه ابتدایی زیاد از معایب این سیستم است.
۲ -آبیاری قطرهای: در این روش آب، کودهای شیمیایی و سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکانهای نصب شده روی لوله های جانبی، در اختیار گیاه قرار میگیرد. راندمان مصرف آب ۹۰ درصد است و چون قطره چکانها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار میگیرند، امکان رشد و توسعه علفهای هرز از بین میرود.

زهکشی گلخانه

یکی از موارد مهم در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است. در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و بالایه تحت الارض غیرقابل نفوذ، با قرار دادن لوله های سفالی منفذدار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند.

انواع سازه های گلخانه ای

گلخانه های مولتی اسپن گوتیک (اسپانیایی)
این نوع از گلخانه بصورت چند دهانه ای (Multi Span) با شکل هندسی بصورت گنبد نوک تیز (Gothic) با رعایت زاویه ۲۷ درجه مطابق شکل ذیل میباشد که از مهمترین مزیتهای این تیپ سازه ها حذف قطره ناشی از تقطیر رطوبت داخل گلخانه در فصل های سرد سال و همچنین استفاده بهینه از نور خورشید به داخل گلخانه و تهویه بسیار مناسب می باشد.

مشخصات و محاسبات نرم‌افزاری گلخانه تیپ اسپانیایی

» نوع کمان: گاتیک و سیرکولار
» المان‌ها: لوله گالوانیزه سایز ۳۲
» فاصله بین کمانها: ۲/۵ متر
» وتر: لوله گالوانیزه سایز ۳۲
» عرض دهانه‌ها: ۸، ۸/۵، ۹، ۹/۶۰ متر
» هوک: تلفیق لوله و پروفیل
» ارتفاع ستون: ۴، ۴/۵، ۴/۷۰، ۵ متر
» پوشش سقف: پلاستیک UV
» ارتفاع سرتاج: ۵/۷۰، ۶/۲۰، ۷/۲۰ متر
» پوشش بدنه: پلی کربنات
» فاصله بین ستون‌ها: ۲/۵ و ۵ متر
» دیوار جانبی: دارد
» نوع ستون‌های اصلی: پروفیل گالوانیزه ۲*۸۰*۸۰
» اتاقک انتظار: دارد
» نوع ستون‌های فرعی: پروفیل گالوانیزه ۲*۶۰*۶۰
» درب اتومات: دارد
» پروفیل سرتاج طولی: M
» ناودان: گالوانیزه ۷ و ۹ خم
» پروفیل طولی پنجره: M
» آبریز: ورق گالوانیزه طراحی شده
» پروفیل دستک پنجره: پروفیل ۲۰ در ۳۰
» مقاومت به باد: تا ۱۳۰ km/h
» راک و پینیون: شانه ای
» مقاومت به برف و محصول: تا ۹۰ kg
» گیربکس پنجره: برقی
» آیین نامه ایران و NGMA, ECMC
» مهار پوشش سقف: پروفیل C و فنر و یا PVC

مشخصات فنی سازه گلخانه اسپانیایی

ستونها:
ستونها از نوع پروفیل فولادی قوطی ۸۰ *۸۰ میلیمتر میباشد. فاصله ستونهای کناری ۲٫۵ متر از یکدیگر و فاصله ستونهای میانی ۵ متر می باشد. ارتفاع ستونها ۳-۳٫۵-۴-۴٫۵-۵-۵٫۵ متر میباشند که پنجاه تا هشتاد سانتیمتر آن بصورت یک تکه یا بصورت بیس پلیت و بولت، برای ایجاد اتصال گیردار (x=y=z=rx=ry=rz=۰)، داخل بتن قرار میگیرد.

کمانها:
قطر کمانها ۶۰ میلیمتر و فاصله بین تمامی کمانها ۲٫۵ متر میباشد.
– المان وتر (اهرم پائینی خرپای سازه و نگهدارنده محصول):
این اهرم هر ۵ متر توسط اتصالات خرپا به کمانها متصل میباشد. قطر وتر ها ۴۲ یا ۴۸ میلیمتر بسته به نوع کشت و بارگذاری میباشند.
شبکه ها (خرپا):
شبکه ها از لوله با قطر ۲۷ یا ۳۲ میلیمتر و سه نوع ساده / ساده دستکدار، پیشرفته / پیشرفته دستکدار مطابق شکلهای ذیل میباشند که بسته به اقلیم و بارگذاری انتخاب میشوند.
طرح احداث گلخانه پروفیلهای مصرفی (لاکینگ):
از پروفیلهای لاکینگ با مقطع M با تحمل بار استاتیکی سازه برای اتصال طولی کمانها به یکدیگر استفاده میشود که همچنین وظیفه اتصال فیلم پلاستیک به سازه را هم بعهده دارند و معمولا در راس تاج سازه و جلو پنجره سقفی و زیر پنجره استفاده میشوند.
از پروفیل ها با مقطع U جهت اتصال پانل‌های پلی کربنات استفاده میشود که معمولا در دیواره ها و یا درسقف جهت پوشش سقفی پلی کربنات استفاده میشود.
از پروفیلهای لاکینگ با مقطع C جهت اتصال فیلم پلاستیک به سازه در آبراه و یا روی کمانها استفاده میشوند.
– ناودانها:
ناودانها از پروفیلهای ۵ متری به عرض داخلی ۲۲۰ میلیمتر و ضخامت ۲ میلیمتر و در کناره ها ۱٫۵ میلیمتر میباشد. این پروفیلها بین کمانها و در سرتاسر طول گلخانه ادامه دارد. ناودانها باعث میشود آب باران به نحو مناسب از روی سقف گلخانه به استخر تعبیه شده کنار گلخانه هدایت شود و همچنین دسترسی به سقف گلخانه را تسهیل میکند. پروفیل این ناودانی با تعداد ۷ عدد خم مطابق شکل، استحکام لازم را جهت بارهای ناشی از باد و برف را ایجاد میکند.

سازه گلخانه مولتی اسپن مدل گوتیک

مشخصات سازه گلخانه مولتی اسپن مدل گوتیک

– تهویه
دریچه های سقفی و جانبی یکی از مهمترین عوامل برای ایجاد شرایط گلخانه ای میباشد. دریچه های پیشنهادی برای این تیپ سازه ها از نوع بال کبوتری یکطرفه با مکانیزم Rack & Pinion راس تاج گلخانه با بازوی ۲ متری میباشند که تهویه بسیار مناسب و ملایمی را نسبت به نوع های دیگر دارند.
برای هر دهانه یک ست دریچه که هر کدام توسط موتور گیربکس مجزا باز و بسته میشوند در نظر گرفته میشود.
انتقال نیرو از موتور گیربکس به پینیونها با استفاده از لوله گالوانیزه به قطر ۳۳ میلیمتر و ضخامت ۳ میلیمتر بعنوان محور و بصورت اتصال بست و پیچ و مهره و نه جوشی بایستی استفاده شوند.
از دریچه های جانبی برای تهویه در تابستان و یا برای پنجره پدها استفاده میشود که در دیواره های گلخانه بصورت یک وجه تا چهار وجه گلخانه کار میشود که مکانیزم آن بصورت رول آپ برقی مطابق شکل یا راک و پینیون استفاده میشود.

گلخانه تونلی

این گلخانه ها بصورت یک تونل تک قلو یا دوقلو با ارتفاع ۳ الی ۵ متر جهت کشت سبزیجات و گلهای باغچه ای کاربرد دارند.
طول پیشنهادی برای این گلخانه ها بدلیل داشتن پنجره رول آپ تا ۵۰ متر پیشنهاد میشود.

سازه گلخانه تونلی

این گلخانه ها ساده ترین و ارزانترین توع گلخانه های مدرن با پوشش پلاستیک می باشند که در واحدهایی با مقطع بخشی از دایره (یا شبیه به آن) اجراء می شوند. ارزان بودن، نصب سریع و آسان، قابلیت کنترل بهتر شیوع بیماریها و آفات از یک واحد به واحد های دیگر و دریافت نور بیشتر در واحد سطح گلخانه به دلیل زیاد بودن نسبت سطح خارجی به سطح زیر کشت از محاسن گلخانه های تونلی می باشد.
از معایب آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– مصرف انرژی زیاد جهت گرمایش در زمستان به دلیل زیاد بودن نسیت سطح تبادل حرارت (سطح خارجی) به سطح زیر کشت.
– افزایش قابل توجه دمای داخل گلخانه در تابستان به دلیل زیاد بودن نسبت سطح در برابر تابش (سطح خارجی) به سطح زیر کشت.
– کم بودن حجم هوای در دسترس گیاه جهت عمل فتوسنتز (در زمستان) به دلیل پائین بودن نسبت حجم هوای داخل گلخانه به سطح زیر کشت.
– تاثیر سریع نوسانات درجه حرارت محیط بر روی دمای داخل گلخانه به دلیل بالا بودن نسبت سطح تبادل حرارت (سطح خارجی) به حجم هوای داخل و در نتیجه وارد آمدن شوک حرارتی به گیاهان و تاثیر منفی بر روی عملکرد آنها
– عدم امکان استفاده از سطح زیر پوشش در قسمتهای کناری برای بیشتر گیاهان (به دلیل قوس سازه در کناره ها)
– امکان سرمازدگی هر واحد گلخانه ای در صورت بروز اشکال در سیستم حرارتی آن (برای گلخانه هایی که از سیستم حرارتی مرکزی استفاده نمی کنند.)

سازه طرح احداث گلخانه های مدرن تونلی

گلخانه تیپ A
ساده ترین شکل گلخانه های نسبتا جدید چند دهانه پیوسته است. عرض دهانه آن ۹ متر، ارتفاع پایه ها تا زیر ناودان ۳ متر و ارتفاع قوس نهایی نیز ۸۰/۴ میباشد. تمامی پایه های کناری و وسطی آن از نوع لوله گالوانیزه است. پوشش اطراف و سقف سازه تماما از جنس پلاستیک با یووی ۵% می باشد. کلیه اتصالات و بستهای این سازه به صورت پیچ و مهره ای و گالوانیزه است.
این نوع سازه اغلب جهت کشتهای خاکی سبزی و صیفی استفاده شده و از نظر ظاهر و استحکام در رده سازه های نوع متوسط قرار دارد.
گلخانه تیپ B۱
به صورت چند دهانه پیوسته ساخته شده با عرض دهانه ۹ متر و ارتفاع پایه تا زیر ناودان ۳ متر و ارتفاع نهایی قوس ۸۰/۴ تمامی پایه های این نوع سازه قوطی ۸۰*۸۰ بوده با دیواره پلی کربنات ۶ میلی متر و سقف آن نیز پلا ستیک با یووی ۵% تمامی اتصالات و بستهای آن هم گالوانیزه و پیچ ومهره ای می باشد.
کیفیت این نوع به لحاظ استحکام و زیبایی ظاهر و راندمان تولید در رده خوب است. اغلب جهت کشت صیفی جات استفاده می شود.
گلخانه تیپ B۲
تفاوت این نوع سازه با نوع B۱ تن‌ها در ارتفاع نهایی سازه می باشد. ارتفاع پایه های قوطی آن تا زیر ناودان ۵/۳ متر و ارتفاع قوس نهایی آن هم به ۳۰/۵ می رسد. پوشش دیواره ها پلی کربنات و سقف پلاستیک است.
این نوع سازه دارای تنش حرارتی کمتری نسبت به نوع A و B۱ است و جهت کشتهای حساس و اغلب هیدروپونیک مناسب است.
گلخانه تیپ C
این مدل سازه از نظر کارشناسان و تولیدکننده گان کشورمان مناسبترین نوع در ایران جهت تولید محصولات حساس مانند گلهای شاخه بریده و زینتی است. در این نوع از سازه شرایط بهتری جهت رشد انواع گیاهان فراهم است در مقایسه با دیگر مدلهااین سازه به صورت چند دهانه ای پیوسطه با عرض دهانه ۹ متر و ارتفاع پایه ها ۴ متر و ارتفاع نهایی ۸۰/۵ متر است.
پایه ها تماما قوطی ۸۰*۸۰ بوده و پوشش دیواره ها هم پلی کربنات و سقف سازه پلاستیک یو وی ۵% میباشد
گلخانه های ایرانی تیپ C گاتیک و سیرکولار
مشخصات گلخانه تیپ C ایرانی
پوشش سقف: پلاستیک uv
فرم کمان: سیرگولار
پوشش بدنه: پلاستیک UV یا پلی‌کربنات
ارتفاع سرتاج: ۶ متر
مقاومت سازه: باد ۹۰ km/h — برف ۲۰ کیلوگرم در هر مترمربع
فاصله بین کمانها: ۳ متر
ستونهای اصلی: پروفیل ۸۰*۸۰
گلخانه ایرانی تیپ C دارای چهار نوع شبکه بندی در دستکها و پلها می‌باشند: ساده، ساده دستکدار، پیشرفته و پیشرفته دستکدار.
این گلخانه ها در دو سبک گاتیک و سیرکولار با اسکلت مولتی اسپن و پرتابل، مقاومتر و با ارتفاع بلندتر و تهویه بهتری نسبت به سایر گلخانه های ایرانی طراحی شده است که با عرضهای ۸ و ۸/۵ و ۹ و ۹/۶۰ و ارتفاع ۶ متر قابلیت تولید و اجرا دارد.
اسکلت این گلخانه‌ها از مقاومت مناسبی برخوردارند البته میزان آن کمتر از حالتیست که متناسب منطقه و توسط نرم‌افزار محاسبه و طراحی میشود، این مقاومت نسبت به بار باد و برف، مانند اکثر گلخانه‌های کشور بدون محاسبه نسبت به منطقه طراحی میشوند، که این امر موجب قیمت مناسبتر و البته وابستگی مقاومت سازه گلخانه به میزان گرمایش و… فضای گلخانه میشود.

هزینه ساخت گلخانه در سال ۱۴۰۰

شرح هزینه ها و درآمد ها که معمولا قبل از آغاز هر پروژه ای به آن پرداخته میشود نیازمند نوشتن یک طرح جامع و کامل است که در آن با بررسی و تجزیه و تحلیل ریز هزینه های پروژه و تخمین واقعی درآمد و پیدا کردن نقطه سر به سر هزینه ها و درآمد ها با ترسیم نمودارهای خاص و انجام محاسبات پیچیده و دشوار میتوانیم به صورت بسیار دقیق مشخص کنیم که آیا پروژه مورد نظر اقتصادی است یا خیر و در صورت اقتصادی بودن سرمایه گذاری انجام شده بازه زمانی بازگشت سرمایه و میزان سوددهی در این بازه به چه صورت میباشد
هدف ما در این مبحث بررسی اجمالی و تعیین حدود نزدیک به واقعیت هزینه ها و درآمد هاست، بنابراین به جای ارائه یک طرح جامع که در بالا به آن اشاره شد به بررسی و تجزیه و تحلیل اعداد و ارقام ارائه شده از سوی نهاد ها و ارگانهای مرتبط با احداث گلخانه ها در بخش دولتی و همچنین قیمت های تمام شده برای احداث سازه گلخانه ای ، میزان تولید محصول در و ارزش اقتصادی تولید (تمام موارد درواحدسطح محاسبه شده) که توسط شرکتهای خصوصی سازنده گلخانه، تولید کننده محصولات گلخانه ای یا خریداران محصولات گلخانه ای ارائه می شود در مثال مورد نظر (تولید گل رزشاخه بریده) می پردازیم:
ابتدا لازم است به ذکر موارد قانونی لازم برای اخذ پروانه تاسیس و بهره برداری گلخانه بپردازیم. به طور خلاصه قوانین ودستور العمل های حال حاضر سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی بیان میدارد که برای اخذ پروانه تاسیس گلخانه هر متراژ قابل قبول بوده و متقاضی میبایست آب و برق و… مورد نیاز را ارائه نموده و در خواست احداث گلخانه ای را داشته باشد تا با طی مراحل قانونی موفق به اخذ پروانه تاسیس گردد.(حداقل مساحت برای گرفتن تسهیلات این مقدار می باشد). همچنین طی دستور العمل های ابلاغ شده گلخانه های استاندارد مورد پذیرش جهاد کشاورزی در چهار کلاسA، B ،C ،D طبقه بندی می شوند که به ترتیب از A به D کیفیت و هزینه احداث آنها افزایش می یابد. برای تولید اکثر محصولات گلخانه ای و همچنین اطمینان از مقاومت سازه گلخانه در برابر وزش باد، وزن برف، تنش های محیطی و حوادث غیره مترقبه مانند سیل، طوفان، زلزله و ….نیازمند احداث گلخانه ای هستیم که حداقل استانداردهای لازم را دارا باشد. همچنین باید توجه داشت که آنچه تولید محصولات گلخانه ای را در فضای محصور گلخانه نسبت به تولید محصول در فضای آزاد متمایز می سازد امکان کنترل ۴ عامل موثر در تولید یعنی درجه حرارت، میزان رطوبت، تهویه و میزان نور است. بنابراین حداقل انتظار یک تولید کننده از فضای گلخانه ای این است که محیطی با قابلیت کنترل موارد فوق در بالاترین سطح بوده ودر آن تبادل دما، رطوبت و…. با محیط در پائین ترین سطح باشد .همچنین فضای گلخانه بایستی قابلیت جلوگیری از نفوذ و گسترش آفات و بیماریها را دارا بوده و با فراهم آوردن بهترین شرایط تولید محصول و رشد گیاه میزان ریسک تولید را به حداقل ممکن برساند. با توجه به مطالب ذکر شده در فوق میزان انتظار تولید کننده از گلخانه معین گردیده و بایستی مشخص شود که گلخانه ای که حداقل استانداردهای لازم برای تامین فضای مناسب تولید را دارا باشد با چه هزینه ای در واحد سطح قابل احداث است .
با بررسی و تجزیه و تحلیل قیمت های تمام شده گلخانه هایی که اخیرا احداث شده و یا در حال احداث می باشد و همچنین با توجه به قیمت های ارائه شده توسط شرکتهایی که در این زمینه (ساخت سازه های گلخانه ای) فعالیت می کنند، هزینه احداث هر متر مربع گلخانه با حداقل استانداردهای لازم برای تولید محصول با کیفیت و کمیت اقتصادی و قابل توجیه حدود ۲.۵۰۰.۰۰۰ تا ۱۷.۵۰۰.۰۰۰ریال می باشد .این هزینه ها شامل احداث فونداسیون ،هزینه خرید لوازم ، لوله، اتصالات، پوشش گلخانه و نصب آنها میباشد. تفاوت قیمت حاصله به مواد قابل استفاده در سازه و پوشش گلخانه که از کیفیت ها و قیمت های بسیار متنوعی برخوردارند بستگی دارد .این گلخانه ها می توانند با لوله های گالوانیزه در سایزها و مقاومت های مختلف یا قوطی های گالوانیزه با شرایط مشابه و پوشش هایی از قبیل پلاستیک های معمولی، پلاستیک های UV، پوشش های پلی کربنات با ترکیبات متفاوت و یا شیشه های معمولی یا دوجداره احداث شوند که هر کدام از موارد فوق هزینه های متفاوتی را برای ساخت سازه و ایجاد پوشش در بر می گیرد.
با وجود مسائل مطرح شده به طور کلی می توان گفت گلخانه ای مناسب است که در اقلیم های متفاوت کشور پاسخگوی حداقل نیازهای تولید بوده و از مقاومت خوبی در برابر شرایط محیطی برخوردار باشد.
پس از احداث سازه (اسکلت فلزی) و نصب پوشش (پلاستیک،پلی کربنات،شیشه و….) روی آن جهت تامین شرایط مناسب رشد گیاه نیاز به طراحی و نصب سیستم های حرارتی، برودتی، تهویه و کنترل میزان نور می باشد.این تجهیزات وتاسیسات به تولید کننده ،کمک میکنند که در هر موقعیت مکانی وزمانی و تحت هر شرایط اقلیمی که در فضای خارج از گلخانه حاکم است بتواند شرایط محیطی مطلوب رشد گیاه و تولید محصول را در داخل گلخانه فراهم نماید. در واقع همان گونه که قبلا ذکر شد تنها تفاوت کشت گلخانه ای با کشت در فضای باز در این است که درگلخانه کنترل شرایط محیطی مقدور است ولی در فضای باز اکثر فاکتور های ذکر شده قابل کنترل نمی باشد. بنابراین هرفضای محدود و محصور شده ای که درآن امکان کنترل شرایط و فاکتور های تولید محصول فراهم نباشد را نمی توان گلخانه نامید و گلخانه مناسب صرفا به واحد تولیدی اطلاق میشود که علاوه بر مجزا بودن از اقلیم و فضای پیرامون قابلیت کنترل حرارت رطوبت، تهویه و نور را دارا باشد. با توجه به ایجاد فضای مناسب یاد شده و شرایط مطلوب همیشگی برای رشد گیاه و تولید محصول با حداکثر کمیت و کیفیت در واحد سطح، نصب سیستم های ایجاد حرارت و برودت و کنترل تهویه و نور در یک گلخانه کاملا ضروری است .
نصب هیتر های هوای گرم ،احداث کانال ها وشبکه های انتقال و پخش هوای گرم تولید شده توسط هیتر ها در تمام فضای گلخانه برای ایجاد حرارت لازم در فصول سرد، نصب سیستم فن و پد برای ایجاد برودت در فصول گرم سال، نصب فن های جانبی و سیرکولاسیون سقفی و نصب دریچه های جانبی و سقفی برای تهویه هوای گلخانه ، نصب سیستم شیدینگ(سایه انداز) با قابلیت ذخیره انرژی گرمایی در زمان لازم (انرژی سیوینگ) برای کنترل نور ورودی به گلخانه، نصب سیستم های فوگر و مه پاش برای ایجاد رطوبت لازم در فضای گلخانه، در صورت لزوم نصب چیلر (سیستم حرارت با استفاده از آب گرم یا بخار آب)،سیستم پاگرما برای رشد بهینه گیاهان، سیستم سرمایش بستر کشت برای گیاهانی مانند آلسترومریا و… صورت میگیرد.
لازم به ذکر است که وجود سیستم های فوق الذکر از ضروریات غیر قابل انکار یک گلخانه بوده وبا وجود اینکه ممکن است در نگاه یک فرد غیرکارشناس وجود چنین تجهیزات و امکاناتی لازم به نظر نرسد لیکن بایستی بیان نمود که تنها تفاوت گلخانه استاندارد و گلخانه غیر استاندارد در همین است که در گلخانه های مدرن و استاندارد با استفاده از این تجهیزات و سیستم ها امکان کنترل شرایط محیطی در هرسطحی توسط بهره بردار (تولید کننده) فراهم است؛ ولی در گلخانه های ابتدایی و غیر استاندارد به هیچ عنوان کنترل شرایط محیطی امکان پذیر نیست. به زبان ساده تر باید گفت زمانی که در فصل زمستان شبها دمای هوای بیرون گلخانه به پائین تر از ۲۰- درجه سانتیگراد میرسد نمی توان از یک پوشش پلاستیکی ساده و چندبخاری معمولی انتظار داشت که دمای داخل گلخانه رادر سطح ۲۰ درجه بالای صفر نگه دارد (یعنی اختلاف دمای بیرون و داخل گلخانه ۴۰ درجه سانتی گراد باشد) همچنین در فصول گرم سال و در ظهر تابستان دمای گلخانه های اولیه بدون تجهیزات برودتی به دلیل بسته بودن محیط و ایجاد گرمای مضاعف در اثرتابش آفتاب به بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد میرسد. ایجاد چنین شرایطی مساوی با مرگ گیاه است و تولید کننده را با ضررهای مالی هنگفت و غیرقابل جبران مواجه میکند.
موضوع قابل اشاره بعدی نوع کشت محصول در گلخانه است . کشت خاکی محصولات گلخانه ای در کشورهایی که در صنعت گلخانه داری پیشرفتهای چشمگیری دارند سالهاست که منسوخ شده و در حال حاضر در هیچ گلخانه مدرن و استانداردی که هدف بهره برداری اقتصادی داشته باشد کشت خاکی انجام نمیشود و به جای آن در دهه های اخیرکشت هیدرویونیک (کشت در بسترهای خاص و یا کشت در آب با تغذیه هدفمند گیاه ) رایج گردیده است
در مجموع و با توجه به ذکر موارد فوق و تجربیات و پیشرفت های صنعت گلخانه در دنیا در حال حاضر کمتر کارشناس یا تولید کننده ای را میتوان یافت که کشت هیدروپونیک را نسبت به کشت خاکی ترجیح نداده و در مورد اقتصادی بودن آن تردیدی داشته باشد. در واقع با وجود آنکه ایجاد بستر کشت هیدروپونیک نسبت کشت خاکی هزینه اولیه بیشتری دارد ، لیکن با توجه به افزایش چندین برابر درآمد حاصله در واحد سطح درکشت هیدروپونیک، صرف چنین هزینه ای کاملا معقول و اقتصادی است. لازم به ذکر است که تولید بسیاری از محصولات روز و بازار پسند با کیفیت و کمیت مورد نظر تولید کننده و مصرف کننده به صورت کشت خاکی امکان پذیر نیست و چنانچه هدف تولید کننده داشتن یک گلخانه چند منظوره برای تولید چندین نوع محصول در زمانهای مختلف و بر اساس نیاز بازار باشد بایستی حتما گلخانه را برای کشت هیدروپونیک و با استانداردهای مربوط به آن احداث نماید تا امکان تغییر نوع محصول تولیدی در هر زمان برای بهره برداری فراهم باشد .
هزینه های مربوط به ایجاد بستر کشت هیدروپونیک در واحد سطح گلخانه که شامل موارد ذیل است:
۱- تسطیح صفر درصد سطح خاک گلخانه و ایجاد راهروهای بتونی و ریل های مخصوص حمل بار ومحصول.
۲- ساخت پایه های فلزی برای استقرار گلدانها یا باکس های مخصوص کشت گیاه .
۳- هزینه خرید گلدان (مثلا برای کاشت گل رز۷ عدد برای هر متر مربع) و پر کردن آن با ترکیباتی مانند کوکوپیت و پرلایت و….
۴- ایجاد شبکه لوله کشی آب گرم برای گرمایش گلدانها و ریشه گیاهان.
۵- ایجاد شبکه آبیاری به صورت مجزا برای گیاهان.
۶- احداث اتاق هوشمند تغذیه گیاهان با استفاده از شبکه آبیاری.
۷- احداث ایستگاه هواشناسی و نصب سنسورهای لازم در گلخانه برای کنترل اتوماتیک سیستم های حرارت، برودت تهویه و نور در شرایط اضطراری.
۸- هزینه نصب دستگاههای برق اضطراری برای شرایط قطع برق اصلی گلخانه.
۹- نصب و راه اندازی نرم افزار و سخت افزارهای لازم جهت برنامه ریزی تغذیه گیاه و ایجاد شرایط مطلوب و جلو گیری از خطای انسانی.
آخرین قسمت از هزینه های لازم برای یک گلخانه استاندارد مربوط به هزینه کاشت گیاه می شود که در مورد مثال ذکر شده (گل رز شاخه بریده ) برای هر متر مربع بایستی ۷ عدد پایه اصلاح شده وارداتی از شرکتهای معتبر و وارتیه های بازار پسند کاشت نمود. هزینه در کشت گیاهان یکساله مانند صیفی جات یا گلهای تزئینی که با پیاز یا استولون و….تکثیر میشوند پائین تر است ولی با توجه به اینکه پایه گل رز حدود ۶-۵ سال به صورت متوالی محصول میدهد و نیاز به کاشت مجدد ندارد هزینه اولیه کاشت برای سال تقریبا برابر با دیگر محصولات خواهد بود.
با توجه به ذکر موارد و هزینه های فوق در مثال احداث گلخانه ای با هدف احاث گلخانه و با احتساب هزینه های جاری که شامل مواردی مانند: سردخانه، سوله بسته بندی، امتیازات اولیه گلخانه (شامل برق، آب و…) و موارد دیگر؛ قیمت تمام شده یک گلخانه استاندارد که بهره بردار بتواند با ریسک کمتری در آن به تولید محصول با کمیت و کیفیت مناسب بپردازد،و عواملی مانند سرمایه شخص، انتخاب سازه و …. که در موارد بالا به آن اشاره شده است میتواند برای علاقه مندان این صنعت حدود بازه قیمتی را مشخص و در تصمیم گیری های بعدی راهنمایی کند. در جدول زیر قیمت احداث هر مترمربع انواع گلخانه آمده است.

مشخصات انواع سازه گلخانه مرسوم در ایران

مزایای گلخانه های ایرانی

قیمت مناسب
استحکام نسبتا خوب
دارای قابلیت نصب پوشش پلاستیک در دیواره ها را نیز دارد.
دارای اتاقک انتظار و سیم کشی زیر پوشش سقف
امکان تبدیل به چند واحد مجزا را جهت کشتهای مختلف داراست.
به علت ارتفاع مناسب عموما جهت هر دو روش کشت خاکی و هیدروپونیک مورد استفاده قرار میگیرد.
پوشش سقف از جنس پلی اتیلن با ۵ و ۸ و ۱۰ درصد UV و افزودنیهایی از قبیل IR و LD و EVA و … میباشد.
دیواره‌های جانبی بنا به شرایط منطقه تا ۱۰۰ سانت دیوار بتنی و در ادامه با پلی‌کربنات طراحی می‌شوند.
دارای اتاقک انتظار و سیم کشی زیر پوشش سقف و درب تراکتور رو کرکره ای برقی میباشد و امکان تبدیل به چند واحد مجزا را جهت کشتهای مختلف داراست و به علت ارتفاع مناسب عموما جهت هر دو روش کشت خاکی و هیدروپونیک مورد استفاده قرار میگیرد.
در تیپ C گلخانه های ایرانی ستونها از جنس پروفیل گالوانیزه گرم ۸۰*۸۰ به فاصله ۳ متر از یکدیگر و ارتفاع ۴ متر میباشند.
و قطر کمانها ۵۰ میلیمتر، ناودانها از نوع ورقهای گالوانیزه گرم به ضخامت ۲ میلیمتر با ۵ خم، سرستون (به نوعی میتوان گفت مهمترین اتصال در سازه گلخانه میباشد) از ورق گالوانیزه به ضخامت ۳ میلیمتر طراحی و تولید میشوند.
دریچه های سقف این سازه ها حدود ۱۵ – ۲۰ درصد سقف و از نوع لوله گالوانیزه گرم ۳۲ با راک و پینیون و گیربکس دستی و برقی میباشند که انتقال نیرو از موتور گیربکس به پینیونها توسط لوله گالوانیزه گرم ۳۲ صورت میگیرد و دریچه های جانبی نیز در دو مدل رویل آپ (دستی و برقی) و یا با راک و پینیون، اجرا میشود.

گلخانه شیشه ای طرح VENLO هلند

این سازه های گلخانه ای اغلب جهت کشت گل های شاخه بریده استفاده شده است که با توجه به امکانات خوب این نوع گلخانه ها میتوان دمای حداکثر ۲۷ درجه سانتیگراد در روز و دمای حداقل ۱۷ درجه در شب و همچنین رطوبت ۷۰% و همچنین شدت نور ورودی تا ۳۰ هزار لوکس را به سهولت تنظیم کرد. سیستم‌های تکمیلی و جانبی این نوع گلخانه از قبیل سیستم گرمایی، سیستم سرمایش، سیستم شیدینگ اتوماتیک، سیستم آبیاری و تزریق کود هوشمند، سیستم تزریق گازکربنیک پرتابل، سیستم روشنایی، سیستم کشت هیدروپونیک، پایه گل یا نشاء و…. به صورت مجزاء جهت هر پروژه محاسبه و طبق نظر کارفرما نصب خواهد گردید.
این نوع سازه ها از نظر استحکام و زیبایی و همچنین ماندگاری پوشش و عبور حداکثری نور دارای امتیاز هستند. لازم به ذکر است هزینه اولیه احداث و نگهداری این نوع از سازه در مقایسه با انواع قبلی بیشتر است. البته به حمدا… کشور ایران دارای روزهای آفتابی با نور مناسب در اکثر روزهای سال است.
گلخانه طرح ونلو نیز به صورت پیوسته با عرض دهانه ۱۰ تا ۶ متر می باشد. ارتفاع پایه های آن که تماما قوطی است تا زیر ناودان بین ۴ تا ۶ و ارتفاع نهایی سازه هم بین ۸/۴ تا ۸/۶ قابل تغییر است. پوشش اطراف سازه از شیشه یا پلی کربنات بوده و پوشش سقف نیز اتصالات الومنیومی به همراه شیشه می باشد.

طراحی سازه و فونداسیون گلخانه

اکثر گلخانه های اجرا شده در سطح کشور از جمله گلخانه های خارجی بر اساس یک پیش فرض، طراحی و قطعات آن ساخته میشود به گونه ای که این تیپ گلخانه ها در همه اقلیم ها و کشورهای مختلف در یک تیپ و با یک مشخصات اجرا میگردند، اما گلخانه های اجرا شده توسط این شرکت پس از بررسی شرایط جوی و گزارشات هواشناسی پنجاه سال گذشته هر اقلیم و بر مبنای حداکثر مقدار بارش برف و حداکثر سرعت باد همان اقلیم و با در نظر گرفتن بارهای مرده و زنده دیگر وارده به سازه گلخانه محاسبه و ساخته می شود. به گونه ای که سایز، ضخامت، جنس و ابعاد هر گلخانه منحصرا برای اقلیم و ابعاد زمینی که گلخانه قرار است در آن اجرا گردد محاسبه، طراحی و ساخته میشود. همچنین لازم به ذکر است کلیه قطعات این گلخانه پیچ و مهره ای و پرتابل بوده و با توجه به طراحی اتصالات مفصلی، کارفرما میتواند در آینده نسبت به جمع آوری هر قسمت یا کل سازه و مونتاژ مجدد سازه بدون هیچ گونه تخریب و یا هزینه های دیگری اقدام نماید.

استاندارد ها و نحوه طراحی و محاسبات گلخانه

پس از مشخص شدن محل اجرا، انتخاب تیپ گلخانه از میان یکی از انواع سیرکولار (Circular)، گاتیک (Gothic) و شیروانی (A Frame) و تعیین پوشش، اندازه دهانه و ارتفاع گلخانه کلیه محاسبات و طراحی ها در نرم افزار طراحی سازه SAP۲۰۰۰ انجام می گردد. پس از انجام کلیه بارگذاریها بر اساس استاندارد و مقررات ملی ساختمان و سازمان نظام مهندسی و همچنین اطمینان از صحت محاسبات بر اساس مدل سازی انجام شده، طراحی نهایی سازه در نرم افزارهای نقشه کشی مانند AutoCad انجام شده و پس از تایید نهایی توسط واحد فنی شرکت جهت ساخت قطعات به کارگاه ساخت ابلاغ می گردد.

ابعاد و اندازه های اجزای مختلف سازه گلخانه

کلیه ابعاد و اندازه های اجزای مختلف سازه مانند اندازه دهانه، فواصل ستونها، ارتفاع ستونها، ارتفاع تا بالای تاج و … بر اساس نظر و درخواست کارفرما یا بر مبنای نوع بهره برداری از طرح مشخص میگردد، این شرکت توانایی محاسبه، طراحی، ساخت و اجرای کلیه تیپهای مختلف سازه با ابعاد و اندازه های استاندارد را دارد.

فونداسیون گلخانه

با توجه به ماهیت پرتابل بودن سازه گلخانه و استفاده از اتصالات مفصلی در کلیه قسمتها، فونداسیون گلخانه نیز با اتصال مفصلی به سازه، محاسبه و طراحی میگردد. در گلخانه های با پوشش سبک (فیلم پلی اتیلن یا ورقهای پلی کربنات)، فونداسیون‌ها به صورت منفرد و در گلخانه های شیشه ای فونداسیون‌ها به صورت نواری و هردو تیپ به شیوه فونداسیون ساختمانهای مستحکم و با تعبیه صفحه ستون و بولت یا شاخکهای مدفون در بتن اجرا میگردد. روی بیس پلیت اجرا شده یک عدد غلاف از قوطی فولادی گالوانیزه شده با ابعادی بزرگتر از ستونهای اصلی (به جهت ایجاد اتصال مفصلی) برای فونداسیون‌های منفرد و با ابعادی کوچکتر برای فونداسیون‌های نواری تعبیه میگردد، آرماتور، بولت و بیس پلیت مورداستفاده در فونداسیون تماما تولید مجتمع فولاد مبارکه و ذوب آهن اصفهان می باشند. بتن مورد استفاده در فونداسیون با دانه بندی مناسب و طرح اختلاط استاندارد و محاسبه شده بر اساس بتنهای رده مقاومتی C-۲۵ می باشد.
ستونها
ستونهای اصلی بر اساس محاسبه عموما از قوطی سایزهای ۷۰×۷۰, ۸۰×۸۰ یا ۱۰۰×۱۰۰ می باشد که پس از عملیات کارگاهی مورد نیاز گالوانیزه گرم خواهد شد. برای ستونهای فرعی گلخانه عموما از لوله فولادی گالوانیزه شده به قطر اسمی “۲ و یا پروفیل قوطی ۶۰×۶۰ استفاده می گردد.

قاب
قاب بر اساس محاسبه انجام شده میتواند به صورت سیرکولار، گاتیک و یا به صورت شیروانی اجرا شود، بسته به نوع طراحی و محاسبه، قاب می تواند به صورت یک تکه، دو تکه و سه تکه از پروفیل لوله و یا قوطی (برای تیپ شیروانی) استفاده شود، در صورتیکه قاب یک تکه نباشد در تیپهای کمان دار، اتصال هر قطعه به روش غلاف پیچ و مهره ای (غیر جوشی) و در تیپ شیروانی نیز قطعات قاب به وسیله اتصال مخصوص به صورت پیچ و مهره ای صورت می پذیرد.
کراپ ساپورت اصلی قابها (وتر)
به جز قابهای سر و ته گلخانه و همچنین قابهای تیپ شیروانی تقریبا محاسبه و ساخت وترهای قابهای میانی به صورت تک المان در اکثر مناطق اقلیمی ایران ایجاد هزینه های مضاعف می نماید. لذا به جهت جلوگیری از افزایش وزن سازه و همچنین استهلاک بارهای وارده بر سازه در اتصالات مفصلی، وترهای گلخانه های غیر شیروانی از دو الی چهار المان با طولهای محاسبه شده از لوله و با اتصالات مفصلی پیچ و مهره ای ساخته میشود، در گلخانه تیپ شیروانی وترها از پروفیل قوطی و به صورت تک المان با اتصال پیچ و مهره ای ساخته میشود.

خرپاهای اصلی داخل قابها

خرپاهای اصلی قابهای میانی شامل هفت تا نه المان مختلف به طولهای محاسبه شده و از لوله گالوانیزه برای هر سه تیپ گلخانه میباشد، طول المانهای خرپا بسته به نوع اقلیم و بر اساس محاسبات برای هر تیپ ساخته میشود.

بادبندهای داخلی

به جهت خنثی سازی قسمتی از نیروها جانبی در برخی از دهانه های جانبی گلخانه عموما ایجاد انواع بادبند با شکلهای مورب ضربدری، افقی و عمودی با طول محاسبه شده و از لوله فولادی گالوانیزه اجتناب ناپذیر است.

حایل های بیرونی

به جهت خنثی کردن نیروهای جانبی در زمان ترکیب بارهای وارده (اعمال حداکثر بارهای مختلف بصورت همزمان) محاسبه و اجرای حایلهای کناری در بسیاری از اقلیمهای کشور حیاتی می باشد. با توجه به موضوع استفاده بهینه از زمین اجرای گلخانه این ستونهای حایل کناری با دقت فراوان و برای اقلیم مورد نظر، غالبا در یک جهت گلخانه با فاصله یک متر از ستونهای کناری و از پروفیل قوطی گالوانیزه محاسبه میگردد. لازم به ذکر است هرکدام از این حایلهای بیرونی دارای فونداسیون مستقل و شبیه فونداسیون ستونهای گلخانه و اتصال مفصلی غلاف زاویه دار می باشد.

ناودان

ناودان های گلخانه از ورق گالوانیزه با ضخامت ۱٫۵ یا ۲ میلیمتر و در تیپهای مختلف چهار وجهی و هشت وجهی ساخته میشوند و با توجه به ماهیت جانبی ناودان که به عنوان شاه تیر های سازه عمل می نماید به وسیله کرپی های مخصوص (U Bolt) به کمانها متصل میگردد. در هر دو تیپ ناودان، ناودانهای میانی و ناودانهای کناری دارای اشکال متفاوت هستند.

فلنچ های سرستون میانی و کناری

فلنچ های سر ستون میانی و کناری سازه های غیر شیروانی بر اساس محاسبات دقیق مهندسی طراحی گردیده است و به جهت کارایی بهتر به صورت دو تکه ساخته می شود، با توجه به محاسبات انجام شده و مقدار نیروهای وارده به بستهای سر ستون جنس و آلیاژ مورد استفاده در ساخت این فلنچها نیز بسیار مهم می باشد. پس از محاسبات دقیق و آزمایشهای متالورژی این فلنچها از ورقهای فولادی خاص به ضخامت ۳ میلیمتر (مورد استفاده در صنعت خودرو) ساخته شده و پس از آن به وسیله آبکاری گرم گالوانیزه میگردد. توضیح اینکه ساخت این فلنچها منحصرا توسط کارگاه ساخت این شرکت انجام میپذیرد و با بستهای سر ستون موجود در بازار که از ورق گالوانیزه معمولی ساخته میشوند تفاوت ماهوی دارد. برای ساخت اتصال ستون به قاب در سازه های شیروانی از ورق فولادی متصل به سازه با ضخامت ۶ الی ۸ میلیمتر پانچ شده استفاده میگردد.

کلمپها و سایر اتصالات

کلیه کلمپها، بستهای قورباغه ای، بستهای عمودی و… توسط کارگاه این شرکت در سایزهای مورد نیاز و از ورقهای فولادی باضخامتها، اشکال تقویت شده و قالبهای خاص ساخته می شود و پس از ساخت با آبکاری گرم گالوانیزه می گردد. پیچ و مهره های اصلی مورد استفاده نیز از فولاد گالوانیزه شده می باشند.

قابهای ابتدا و انتهایی

قابهای ابتدا و انتهای گلخانه های غیر شیروانی به جهت ایجاد استحکام و ایستایی در کل سازه از المانهایی متفاوت از قابهای میانی، شامل وتر یک تکه، ستونهای فرعی، خرپاهای عمودی، کلاف پایینی و خرپاهای افقی تشکیل گردیده است، همچنین به جهت تقویت کل سازه و انتقال نیروهای وارده به سازه در قابهای ابتدا و انتها، المانهایی با عنوان هوکهای مورب و افقی این قابها را به قابهای میانی (ردیفهای دوم و سوم میانی) با طولها و سایزهای محاسبه شده و دقیق متصل می نماید.

رک و پینیون

برای پنجره های سقفی گلخانه از انواع رک و پینیونهای تولید کارگاههای داخلی و یا نمونه های وارداتی (انواع چینی، ترکیه ای) و با طول رک ۸۰ الی ۱۴۰ سانتیمتر و با فرم صاف یا کمانی استفاده میگردد.

موتور گیربکس پنجره های سقفی

برای باز و بسته کردن پنجره های سقفی گلخانه میتوان از گیربکس های دستی و یا موتورگیربکس برقی استفاده نمود، در نوع برقی مکانیزم باز و بسته شدن پنجره، به جهت جلوگیری از تخریب سازه در صورت گیر کردن احتمالی پنجره ها استفاده از موتور گیربکسهای تسمه ای به همراه استفاده از قطعه کنترل بار در داخل تابلو برق مربوطه توصیه می گردد.

پنجره های تهویه هوای سقفی و کناری

پنجره های سقفی با بازشو یکطرفه به طول گلخانه و طول بازوی ۱٫۲ الی ۱٫۶ متر و بازشو ۰٫۸ الی ۱٫۲ متر در نظر گرفته میشود. در گلخانه های تیپ شیروانی به دلیل اضافه شدن قطعات دیگری به سازه جهت ایجاد پنجره سقفی، هزینه ایجاد پنجره در سقف گلخانه نسبت به تیپهای دیگر افزایش میابد. دریچه های کناری به صورت رول آپ با مکانیزم دستی و یا برقی و با عرضهای مختلف بر اساس نیاز و نوع بهره برداری در نظر گرفته میشود.

روش گالوانیزه کردن قطعات سازه گلخانه

کلیه قطعات فولادی سازه ها پس از ساخت و انجام عملیات کارگاهی (سوراخکاری، برش کاری، پانچ، قالب زدن، پرس و…) به کارگاه گالوانیزه ارسال میگردد و به روش گرمکاری، گالوانیزه می گردد.

پوشش سقف و دیواره های گلخانه

مهمترین خصوصیت پوشش گلخانه توانایی عبور نور آن است. پوشش گلخانه باید بتواند حداکثر مقدار نور موجود را به گیاه برساند. بنابراین، درصد عبور نور از پوشش گلخانه عامل مهمی در انتخاب آن است. عبور نور به صورت مقدار نوری که از سطح عبور می کند تعریف می شود. هیچ ماده ای نمی تواند صد درصد نور را عبور دهد. وقتی نور به سطحی برخورد می کند، قسمتی از آن منعکس می شود، قسمتی از آن جذب و بقیه از آن عبور می کند. این مقادیر بسته به نوع پوشش متفاوت است. مثلاً وقتی نور به یک سطح سیاه برخورد می کند، مقدار کمی از نور منعکس می شود، مقدار زیادی جذب و مقدار بسیار کم، یا هیچ، از آن عبور می کند. بیشترین میزان عبور نور توسط شیشه شفاف حاصل می شود. بعلاوه مقدار بسیار کمی از نور جذب و منعکس می شود. درصد عبور نور در طول موج های مختلف بسته به نوع پوشش متفاوت است.

پلاستیک Polyethylene sheet

به طور کلی در تمام دنیا پوشش های مورد استفاده جهت ساخت گلخانه نایلون هایی هستند که از مواد پلیمری Low Density Polyethylen – LDPE ساخته می شوند.
انواع پلاستیک عبارتند از:
– پلاستیک نرم (ترموپلاست)
– پلاستیک سخت (دوروپلاست)

پلی اتیلن معمولی

ویژگی ها پلی اتیلن معمولی بعنوان پوشش گلخانه

۱٫ میزان عبور نور از آن ۹۰-۸۸ درصد است که در مقایسه با شیشه، کمتر است.
۲٫ نور ماورای بنفش را از خود عبور می دهد. این اشعه در فصل تابستان باعث از بین رفتن پلاستیک و یک بار مصرف شدن آن می شود. همچنین باعث شکنندگی و تیرگی و در نهایت پارگی پلاستیک می شود. ماده جاذب اشعه ماورای بنفش باعث افزایش عمر پلاستیک می گردد.
۳٫ در برابراشعه مادون قرمز مانع ضعیفی است. به کار بردن مواد نگهدارنده اشعه مادون قرمز (FR) یا (IR) در ساخت پلی اتیلن باعث نگهداری حدود نصف گرمای تابشی می شود. در شب های صاف و سرد این نوع پلاستیک ها باعث نگهداری ۲۵ درصد گرمای تابشی می شوند و در شب های ابری این رقم به ۱۵ درصد می رسد.
۴٫ پلی اتیلن نسبت به شیشه دارای انتقال حرارت بیشتری است و به همین دلیل باعث افزایش هزینه های انرژی در زمان بهره برداری میگردد.
۵٫ هزینه اولیه آن کمتر از شیشه و قابل استفاده در اسکلت های موقت و دائمی است.
۶٫ در مقایسه با شیشه (۶۰-۴۰ سال) عمر کوتاهی دارد. عمر ورقه نازک پلی اتیلن با بالاترین کیفیت، مقاوم به نور ماورای بنفش و ضخامت ۰٫۱۵ میلی متر، حدود چهار سال است.
۷٫ رطوبت داخل گلخانه با پوشش پلاستیک زیاد و میزان اکسیژن و دی اکسید کربن آن کمتر از گلخانه شیشه ای است.
برخورد هوای گرم و مرطوب داخل گلخانه با پلی اتیلن سرد باعث تبدیل بخار آب روی سطح پلی اتیلن به قطرات آب می شود (میعان). چون سطح دافع آب است. قطرات آب به هم چسبیده و قطرات بزرگتر تشکیل می دهد و روی گیاهان می چکد که باعث افزایش بیماری های قارچی می شود. با افزایش رطوبت خاک در اثر چکه کردن میزان اکسیژن خاک کم می شود. قرار گرفتن قطرات آب روی پلاستیک باعث کاهش عبور نور از پلاستیک می شود. با روش های زیر می توان از تشکیل قطرات جلوگیری نمود:
• هوادهی و تنظیم گرما
• اسپری سقف داخلی گلخانه با مواد پاک کننده باعث دفع سریع تر آب می شود و قطرات ریزتر و سریع تر جاری می شوند.
• استفاده از پوشش پلاستیکی دو لایه

ویژگی ها پلی کربنات بعنوان پوشش در طرح احداث گلخانه های مدرن

۱ حفظ گرمای آن دو برابر بیشتر از پلی اتیلن شیت است.
۲٫ ۹۰ درصد نور را عبور می دهد.
۳٫ تحمل فشار آن ۲۰۰ برابر شیشه است.
۴٫ مقاومت گرمایی و الکتریکی آن بالا است.
۵٫ در برابر اسیدهای معدنی و آلی رقیق، عوامل اکساینده و کاهنده، نمک های اسیدی و خنثی، روغن ها، چربی ها،‌ الکل ها و هیدروکربن های الیفاتیک و حلقوی شوینده مقاوم است.
۶٫ دارای مقاومت ضربه ای عالی در محدوده دمایی ۴۰ تا ۱۲۰ درجه سانتی گراد می باشد.
۷٫ وزن آن یک ششم شیشه است.
۸٫ چک کردن آب در اثر تراکم رطوبت آن کم است.
۹٫ قابل بریدن، اره کردن، سوراخ کردن و میخ کاری است.
۱۰٫ دارای ماده نگهدارنده اشعه ماورای بنفش و دوام آن زیاد است (برخی انواع حداقل ۱۰ سال دوام دارد).
۱۱٫ مقاومت به آتش آن بسیار بالاتر از پلی اتیلن شیت (پلاستیک) است.
۱۲٫ انواع دولایه آن عایق خوبی است و در مقایسه با شیشه تک لایه باعث ۵۰ درصد کاهش اتلاف گرما می شود.
ورق های پلی کربنات در رنگ های شفاف یا مات یا ورق ساده یا چند جداره تولید می شوند. در این بین از ورقه های شفاف چند جداره، تک جداره رولی و تک جداره کرکره ای به عنوان پوشش گلخانه استفاده می شود. ورق های چند جداره در ابعاد زیر تولید می شوند:
• ضخامت ۶-۴ میلی متر دوجداره
• ضخامت ۱۰-۸ میلی متر دو جداره
• ضخامت ۱۶ میلی متر سه جداره
ورقهای پلی کربنات دوجداره و همچنین نوع ضخیم کرکره ای آن در حال حاضر برای پوشش گلخانه رواج زیادی دارد، نوع دو جداره آن که برای پوشش دیواره مناسب است قیمتی تقریبا معادل شیشه دارد اما نوع کرکره ای آن که برای پوشش سقف گلخانه بسیار مناسب است از شیشه گرانتر است، با وجود اینکه پلی کربنات قابلیت انتقال حرارت کمتری نسبت به شیشه دارد و هزینه های انرژی مصرفی را کاهش میدهد اما قابلیت انتقال نور کمتری نسبت به شیشه دارد. همچنین به دلیل نفوذ پذیر بودن فضای خالی بین دوجداره آن پس از مدتی شروع به کدر شدن مینماید و از قابلیت انتقال نور آن باز هم کاسته میشود، البته اگر ورقهای پلی کربنات به درستی نصب و آب بندی نگردد و رطوبت به فضای خالی بین آن راه پیدا کند باعث ایجاد فضای مناسبی برای تشکیل انواع آفت نیز میگردد. همچنین عمر مفید ورقهای پلی کربنات از شیشه کمتر است، بدیهی است با در نظر گرفتن جمیع جهات و مخصوصا هزینه های اولیه و ثانویه پوشش پلی کربنات برای گلخانه های تجاری که سوددهی اهمیت اول طرح را دارد پوشش مناسبتری از شیشه می باشد، در برخی از گلخانه های تجاری جهت صرفه جویی در هزینه های اولیه برای پوشش دیوارها از پلی کربنات و برای پوشش سقف از پلاستیک استفاده میگردد. اما در گلخانه های تحقیقاتی آموزشی که کیفیت اجرا، آب بندی بهتر، عمر طولانی تر و بهره برداری راحتتر دارای اهمیت بیشتری است، لااقل برای پوشش سقف شیشه گزینه بهتری نسبت به پلی کربناتهای دو جداره محسوب می گردد.

سیستم خنک کننده در طرح احداث گلخانه های مدرن

خنک کردن گلخانه بسیار سخت می باشد. در تابستان دمای داخل گلخانه اغلب ۱۱ درجه سانتی گراد بیشتر از دمای محیط بیرون است. اثرات زیان بار دمای بالا عبارتند از: عدم استحکام ساقه، کاهش اندازه گل، تأخیر در گلدهی و مرگ جوانه. خنک کردن به منظور جلوگیری از نفوذ تابش های زیاد آفتاب در تابستان صورت می گیرد. روش های مختلف خنک کردن عبارتند از:
۱- روش سایه دادن
در این روش لازم است به طریقی پوشش گلخانه پوشانده شود تا مانع تابش مستقیم اشعه آفتاب به گلخانه گردد. این کار هر چند روشنایی گلخانه را کاهش می دهد، اما تا حدودی مانع کاهش دمای داخل گلخانه می شود. اگر پارچه روی سطح خارجی گلخانه قرار گیرد، اثر سایه در کاهش دمای گلخانه بیشتر از قرار دادن پارچه در داخل گلخانه است.
۲- روش تبخیری پوشال و پنکه (Washed Air or Fan & Pad Evaporating Cooling System)
با روش پوشال و پنکه در روزهای گرم تابستان می توان تا ۳۰-۲۰ درجه سانتی گراد دمای گلخانه را کاهش داد. این روش در مناطقی با رطوبت نسبی پایین بهترین روش است. در این روش در یک طرف گلخانه پوشال و در طرف مقابل پوشال، پنکه ها قرار داده می شود و هوای بیرون در اثر عبور از لایه های فیبری مرطوب خنک شده، گرمای داخل گلخانه را گرفته و از طریق پنکه خارج می شود و به این وسیله جایگزین هوای گرم گلخانه می گردد. مکانیسم عمل این است که آب موجود در پوشال با جذب گرمای پوشال، قاب فلزی و هوایی که از بین آن عبور می کند، تبخیر می شود و هوای گرم بیرون با از دست دادن گرما خنک شده و وارد گلخانه می گردد. تبخیر هر ۵/۴ لیتر آب باعث جذب ۲۰۴۲ کیلوکالری حرارت می شود. اثر خنک کنندگی به علت اختلاف رطوبت نسبی در هوایی که از پوشال می گذرد و رطوبت نسبی پوشال (۱۰۰ درصد) است. هر چه این اختلاف بیشتر باشد اثر خنک کنندگی بیشتر است. به عبارت دیگر این روش در مناطقی با رطوبت نسبی پایین تر کارایی بیشتری دارد. در حال حاضر این مکانیزم که بر اساس مکانیزم کولرهای آبی میباشد در اکثر گلخانه ها استفاده میشود، به جای پوشال در گلخانه های مدرن از پدهای مخصوص که از نوعی کاغذ سلولزی تهیه میگردند استفاده میشود، به توجه به اینکه استفاده از سسیستمهای هواساز دارای هزینه های اولیه بسیار بالا و همچنین هزینه های بهره برداری زیادی میباشد در انواع گلخانه های مکانیزم پد و فن بهترین و بهینه ترین مکانیزم ممکن مخصوصا برای اقلیمهای کم رطوبت میباشد.

سیستم افزایش رطوبت (فوگر) گلخانه

عموما در بهار و تابستان رطوبت در گلخانه از حد استاندارد گیاهان پایین تر می آید. سیستم مه پاش به ما کمک می کند تا رطوبت را در این مواقع به حد مورد نیاز برسانیم. برای استفاده در گلخانه ها بسته به نوع بهره برداری از سه سیستم فوگر فشار پایین، فشار متوسط و فشار بالا استفاده میگردد، در سیستم‌های فشار پایین که با فشار بین ۲ تا ۶ بار کار میکند قطرات مه ایجاد شده دارای قطر متوسط ۴۰ تا ۷۰ میکرون میباشد، مکانیزم فار پایین دارای هزینه اولیه کم بوده و مقدار آب مصرفی در این مکانیزم بسیار زیاد است از طرفی به دلیل دبی بالای خروجی نازلها از این سیستم میتوان همزمان به عنوان مکانیزم افزایش رطوبت و سیستم کمکی آبیاری استفاده نمود. کلیه نازلها و قطعات این نوع فوگر میتواند از جنس پلی اتیلن باشد. در مکانیزم فوگر فشار متوسط قطر قطرات مه ایجاد شده بین ۲۰ تا ۴۰ میکرون بوده و و سیستم تحت فشار کاری بالای ۴۰ بار بوده و نازلها و اتصالات فلزی هستند، برای ایجاد مه با قطر قطرات کمتر از ده میکرون (متوسط ۵ میکرون) از سیستم فوگر فشار بالا با پمپهایی با فشار بالای ۱۰۰ بار استفاده میگردد. هرچه قطر مه ایجاد شده کمتر باشد امکان تشکیل قطرات روی گیاه و ایجاد آفت کمتر میگردد.

سیستم‌های گرمایشی گلخانه

سیستم گرمایی باید دارای دو ویژگی باشد:
۱- امکان تأمین حرارت مورد نیاز در سردترین شب سال
۲- حرارت را در سرتاسر گلخانه به صورت یکنواخت پخش کند که باعث کاهش بیماری ها، رشد مناسب گیاه و افزایش کارآیی حرارت می شود.

انواع سیستم گرمایشی در گلخانه

۱- سیستم سنتی (بخاری های معمولی)
این سیستم از دیرباز در گلخانه های سنتی استفاده میشده که به دلیل معایب فراوان تقریبا منسوخ شده است.
۲- سیستم جت هیترهای صنعتی
استفاده از جت هیترهای مختلف صنعتی به دلیل صرفه اقتصادی و در دسترس بودن انرژی در محل گلخانه ها گسترش روز افزونی یافته است، شرکتهای ایرانی نیز در خصوص ساخت انواع این جت هیترها بسیار پیشرفته هستند، جت هیترهای صنعتی در انواع مختلف گاز سوز، گازوییل سوز و دوگانه سوز در کشور تولید میگردد، این سیستم گرمایشی نسبت به سیستم حرارت مرکزی ارزانتر بوده و از نظر اقتصادی نیز به صرفه است. برخی از مزایای جت هیترهای نسل جدید بدینگونه است:
•راندمان حرارتی بالا
•قابلیت نصب ترموستات محیطی برای کاهش مصرف انرژی
•تعمیر و نگهداری آسان و دسترسی راحت به مجموعه سوخت
•امکان ساخت بدنه از جنس استنلس استیل و کوره از جنس استنلس استیل نسوز برای افزایش طول عمر
•قابلیت کار در دوحالت گازطبیعی و گاز مایع، گازوئیل و دوگانه سوز
•پاور برقی با کارایی بالا و مصرف انرژی پایین و برد تمام الکترونیک ضد آب
•امکان نصب موتور دوم برای تامین اکسیژن مجموعه سوخت
۳- سیستم حرارت مرکزی
در این سیستم که به سیستم شوفاژ موسوم است یک یا چند دیگ آب گرم در یک محل واقع هستند و آب داغ از طریق لوله هایی به نقاط مختلف گلخانه منتقل می شود. حرارت از این آب داغ شده به روشهای مختلفی مانند روش مستقیم از لوله های رفت و برگشتی، رادیاتورهای با انتقال حرارت بالا و پره ای و یا فن کوئیلهای دمنده دار به محیط منتقل می گردد. هزینه اولیه این سیستم زیاد است. باید تناسبی بین دیگ و فضای گلخانه وجود داشته باشد. گرمای زیادی صرف گرم کردن دیگ و لوله کشی مربوط به آن می شود تا گلخانه گرمای قابل قبولی دریافت کند. مطبوع ترین و قابل کنترل ترین سیستم گرمایشی برای موجودات زنده (انسان، حیوان و گیاه) سیستم موسوم به شوفاژ میباشد.

مکانیزم پرده ذخیره انرژی در گلخانه Shade

جنس این پرده ها از پلی اتیلن، ورقه پلی استر، ورقه پلی استر پوشیده از آلومینیوم است. این پرده ها بین گیاه و سقف قرار می گیرند و منجر به کاهش حدود ۳۰ درصد از دست رفتن گرما در زمستان می شوند. ورقه پلی استر بهتر از پلی اتیلن از عبور پرتوهای حرارتی جلوگیری می کند. این پرده ها می توانند در کل فصل پاییز و زمستان بکار برده شوند و یا هر روز عصر کشیده شده و صبح روز بعد برداشته شوند (شبیه سیستم روز کوتاهی که برای گلدار کردن گل داودی به کار می رود). پرده های موقتی می توانند اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک باشند.
اغلب پرده ها در یک طرف یک سطح آلومینیومی دارند که شب هنگام پرتوهای حرارتی را بیشتر به سمت خاک و گیاه بر می گردانند و از خروج آن ها از محیط جلوگیری می کنند. پرده های محافظ از انتقال گرما به روش کنوکسیون یا همرفت جلوگیری کرده و هوای گرم را در اطراف گیاه و دور از پوشش نگه می دارند. این پرده ها در شب های زمستان باعث حفظ گرما می شوند و در تابستان با جلوگیری از ورود پرتوهای خورشید در روزهای آفتابی باعث کاهش انرژی مورد نیاز برای خنک کردن گلخانه شده و در صورت استفاده از پرده های سیاه رنگ و جلوگیری کامل از نور در تابستان باعث کوتاه شدن طول روز می گردند. همچنین به دلیل اینکه حدودا باعث ایزوله شدن فضای بالای پرده میگردد با ایجاد یک فضای تقریبا عایق از انتقال حرارت بین گلخانه و فضای بیرون به مقادار زیادی جلوگیری مینماید و باعث کم شدن هزینه انرژی مصرفی در فصول سرد و گرم سال میگردد.
معایب سیستمشید این است که این مکانیزم دارای بهره برداری حساسی میباشد، نوع اتوماتیک آن از مکانیزمهای گران قیمت گلخانه میباشد، این مکانیزم نیاز به محافظت و تعمیر نگهداری بیشتری دارد، اما با توجه به مزایای فراوان و همچنین نبودن هیچ آلترناتیو دیگری، اجرای مکانیزم شید برای گلخانه های مدرن و مخصوصا گلخانه های تحقیقاتی آموزشی اجتناب ناپذیر است.

سیستم کنترل اقلیم در احداث گلخانه های مدرن (گلخانه هوشمند)

در گلخانه های مدرن برای سهولت در بهره برداری و همچنین ایجاد امکان کنترل دقیق پارامترهای مختلف و برنامه ریزی، استفاده از یک سیستم کنترل اقلیم اجتناب ناپذیر می نماید، با تجهیز یک گلخانه به مکانیزم کنترل اقلیم و به عبارت ساده تر هوشمند سازی گلخانه، بهره بردار میتواند تمامی پارامترهای اقلیمی گلخانه خود را از راه دور مانیتور و کنترل نماید، مکانیزمهای جدید کنترل اقلیم و هوشمند سازی گلخانه متشکل از دو بخش سخت افزاری و نرم افزاری است. بخش سخت افزاری شامل قطعات عموما الکترونیکی و الکترومکانیکی است که در محل گلخانه نصب می گردد، این قطعات شامل انواع سنسورهای سنجش رطوبت، لوکس نور و دما، ایستگاه هواشناسی پرتابل (که خارج از گلخانه و عموما در بالاترین نقطه تاج گلخانه نصب میگردد)، مراکز کنترل و فرمان و… است. بخش نرم افزاری هم شامل نرم افزار های مختلفی است که بهره بردار را قادر می سازد بوسیله کامپیوتر و اینترنت، گوشی موبایل هوشمند و یا حتی از طریق ارسال و دریافت پیامک در مناطقی که پوشش اینترنت ندارد، بتواند عوامل اقلیمی داخل و خارج گلخانه خود را رصد و کنترل نماید.

با وجود اینکه این روش از مکانیزم های گران قیمت محسوب میگردد، ولی با توجه به افزایش سهولت در بهره برداری با این مکانیزم و همچنین کاهش خطرات احتمالی اقلیمی که گلخانه را تهدید میکند، هزینه های هوشمند کردن گلخانه را به امری دور اندیشانه و اقتصادی تبدیل میکند. در زیر به برخی از خطراتی که ممکن است باعث از بین رفتن کامل سرمایه گداری بهره بردار یا از بین رفتن محصول گلخانه و یا آسیب جدی به سازه گلخانه در صورت عدم وجود مکانیزم کنترل اقلیم گردد اشاره شده است:
تخریب پنجره ها و بازشوها در صورتیکه پنجره های گلخانه باز باشند و باد شدیدی وزیده شود که در صورت وجود مکانیزم کنترل اقلیم در صورت وزش باد موضوع توسط سنسور محاسبه سرعت باد ایستگاه هواشناسی شناسایی شده و بلافاصله سیستم به موتورهای پنجره فرمان بسته شدن پنجره ها را ارسال می کند.
ورود آب باران از پنجره های باز شده سقفی به داخل گلخانه. در صورت وجود کنترل اقلیم با افزایش رطوبت محیط بیرون بلافاصله موضوع توسط سنسور باران شناسایی شده و سیستم به موتورهای پنجره فرمان بسته شدن پنجره ها را ارسال می کند.
در صورت خراب شدن ناگهانی سیستم گرمایشی و یا سرمایشی داخل گلخانه به هر دلیلی (مانند قطع برق یا گاز، خراب شدن دستگاهها، سرقت و خراب کاری و…) موضوع توسط سنسورهای مختلف داخل گلخانه شناسایی شده و بهره بردار را از طرق مختلف مانند آژیر و چراغ خطر در محل گلخانه و ارسال هشدار و اس ام اس و… مطلع می نماید.احداث گلخانه های مدرن
با عنایت به توضیحات فوق ایجاد مکانیزم کنترل اقلیم هوشمند گلخانه در تمامی گلخانه های مدرن، به خصوص گلخانه های تحقیقاتی و آموزشی که از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار است، اجتناب ناپذیر می نماید.

سیستم تولید CO۲
دی اکسید کربن در افزایش تولید و راندمان کلیه محصولات کشاورزی تاثیری تا حدود ۴۵% دارد. این سیستم هم به صورت دستگاههای مجهز به روش اتوماتیک و هوشمند قابلیت کار دارد.

سیستم‌های تصفیه و کاهش دهنده سختی و EC آب

درجه سختی آب را از روی مقدار کلسیم و منیزیم موجود در آن تعیین می‌کنند. در توصیفات معیارهای متفاوتی جهت تعیین سختی آب وجود داد. برای مثال در کشورآلمان اگر آبی ده میلی گرم CaO در یک لیتر داشته باشد می‌گویند درجه سختی آب یک است. در فرانسه اگر آبی در یک لیتر ده میلی گرم کربنات کلسیم یا همسنگ آن کربنات منیزیم داشته باشد می‌گویند که یک درجه سختی دارد. در بریتانیا اگر آبی ده میلی گرم کربنات کلسیم و یا همسنگ آن کربنات منیزیم در ۰.۷ لیتر داشته باشد یک درجه سختی دارد. در گلخانه کیفیت آب آبیاری بسیار مهم بوده و انواع گیاهان مخصوصا درون گلخانه به علت سرعت رشد سریعتر دارای حساسیت های بیشترومتفاوتی با گیاهان کشت باز هستند.
در واقع آب سخت آبی است که حاوی نمک های معدنی از قبیل ترکیبات کربنات‌های هیدروژنی، کلسیم، منیزیم و … است. سختی آب بر دو نوع است: دایمی و موقت.
تغییرات سختی آب بر حسب آنکه آب در موقع نفوذ در زمین از قشرهای آهکی و منیزیمی و گچی گذشته و یا نگذشته باشد، کم یا زیاد می‌شود. آبهای نواحی آهکی، سختی زیادتری تا آبهای نواحی گرانیتی و یا شنی دارند. سختی آب در عرض سال هم ممکن است تغییر نماید. معمولاً سختی آبها در فصل باران کم و در فصل خشکی زیاد می‌شود. کارشناسان شرکت پارس رابین به خوبی اهمیت کیفیت (درجه شوری یا سختی) آب مصرفی گلخانه را درک کرده و در ابتدای احداث گلخانه آزمایش آب و خاک زمین طرح از پارامترهای اصلی شروع به کار پروژه های گلخانه ای این شرکت است. در صورت اثبات وجود محدودیت مصرف در آب آبیاری محل احداث پروژه گلخانه ای طبق نظر کارفرما میتوان از دستگاههای کاهش دهنده سختی و شوری آب که در مدل‌ها و ظرفیت های گوناگون ارائه می شود استفاده نمود.
بسته به نوع منبع آب مصرفی در گلخانه و آزمایش آب مخصوص آن می توان با استفاده از انواع دستگاههای سختی گیر وکاهش سختی و آب شیرین کن به آب مورد قبول برای محصول کشت شده درون گلخانه دست یافت.

انواع بستر های کشت در احداث گلخانه های مدرن

خاک کشاورزی اصلاح شده
کوکوپیت
پرلیت
کشت درون بستر آب
گروبگ
پشم سنگ
برخی از ویژگیهای آب آبیاری مورد استفاده درانواع بستر کشت گلخانه ها مخصوصا گلخانه های هیدروپونیک
آب در طبیعت هیچ گاه به صورت خالص وجود نداشته و همواره محتوی مقداری مواد حل شده یا معلق می باشد اما این ناخالصیها تا جایی که از حد معینی تجاوز نکند مانع از مصرف آن نمی شود. کیفیت آب آبیاری مخصوصا در گلخانه های مدرن و جدید یکی از مهمترین پارامترهای موفقیت در کشت است. شوری و سدیمی بودن خاک اغلب گلخانه های کشت خاکی مربوط به آب آبیاری آنها می باشد. یکی از مهمترین معیارها برای تشخیص آب مناسب آبیاری در گلخانه های خاکی یا هیدروپونیک سختی یا TDS آن است البته باید در نظر داشت که چه عنصر یا عناصری باعث بالارفتن سختی آب آبیاری گردیده است برای مثال چنانچه کلر و سدیم باعث بالارفتن TDS شده باشد باید آن آب را با احتیاط بیشتری مصرف نمود واگر مقدار آن بیشتر از ۴۰ میلی اکی والان باشد ضروری است که از دستگاه آب شیرین کن استفاده شود.
سختی مناسب آب آبیاری مورد استفاده در گلخانه می بایست کمتر از ۵۰۰ppm باشد، این نکته از مسائلی مهمی است که توسط کارشناسان شرکت پارس رابین در ابتدای طراحی و احداث انواع گلخانه ها مد نظر بوده و بررسی می شود تا در آینده گلخانه دار محترم با این چالش مهم روبرو نشود. نکته دیگر در مورد کیفیت آب آبیاری در گلخانه ها و حتی کشت های خارج از گلخانه این است که اگر عامل بالارفتن سختی آب ازدیاد عناصر کلسیم و منیزیم باشد جای نگرانی زیادی نیست و باعث مشکل در کشت نخواهد شد، شرکت ما با ارائه راهنمایی ها و مشاوره لازم و تعیین مقدار مجاز سختی هر نوع آب آبیاری با توجه به کشت گلخانه ای مورد نظر و توصیه به استفاده یا عدم استفاده و تعیین حد مجاز آبیاری و سایر آیتم های کشت تا به امروز در خدمت کشاورزان و گلخانه داران عزیز بوده است.